Ayçiçek Yağı ve Özellikleri

Günümüzde yemekler için kullanılan yağların %20’si hayvanlardan %80’i ise bitkilerden elde edilir. Bitkisel yağlar da özel olarak yetiştirilen ve kontrol altında olan tarla bitkilerinden oluşur. Bu bitkilerden biri de ayçiçeğidir. Ayçiçeğinden elde edilen yağın özelliği ise şu şekilde ifade edilebilir:

Ayçiçeği yağı, yağ oranı %40 ile %45 arasında değişkenlik gösteren ayçiçek bitkisinden elde edilen bitkisel kaynaklı bir yağdır. Bu bitkinin tohumlarından elde edilir. Ülkemizde ve dünyada önemli bir yere sahip olan ayçiçeği yağı, genellikle yemeklik olarak tercih edilmektedir.

Sıvı halde ve margarinin ham maddesi olarak mutfaklarda yer almaktadır. Açık sarı renklerinde, rafine edilmiş bir yağ türüdür. Ayçiçeği bitkisinden elde edilen yemeklik yağlar sağlık açısından daha faydalı olduğu için, bu yağa olan talep de oldukça fazladır. Ayçiçeği bitkisinin sap kısımları da kırsal kesimlerde ve fabrikalarda yakacak olarak kullanılmaktadır. Ayçiçekleri tohumundan sapına kadar kullanışlı bir bitkidir. Kozmetik ürünlerinin bir kısmında da tercih edildiği için, ayçiçeği yağının kullanım alanı epey geniştir diyebiliriz.

Akıllarda soru işareti bırakan bir konu vardır. “Ayçiçeği yağı nasıl yazılır?” İki sözcüğün bir araya gelmesinden oluşan “ayçiçeği” Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan kılavuzda beraber yazılmaktadır. Ayrı yazım yanlış kullanımdır. Doğru yazımı ise “ayçiçeği” şeklinde olmalıdır. Bu konuyu takip eden bir diğer soru işareti de “Ayçiçek yağı donar mı?” olacaktır. Yağ, 0 ile -6 derecede donabilir.

Ayçiçek Yağı Nasıl Elde Edilir?

Ayçiçeği bitkisi Marmara ve Trakya Bölgesi’ndeki iklime epey uyum sağlamıştır. Bu bölgelerde verim de yüksek olduğu için, ayçiçeği yağı fabrikaları ve yağlık ayçiçeği üretimi fazladır. Son yıllarda dünyada ayçiçeği üretiminin, 23 milyondan fazla olduğu bilinir. Türkiye ise ayçiçeği yağı üretimi yapan ilk 10 ülke arasında yerini almaktadır. Rusya, Ukrayna ve Arjantin ayçiçeği yağı üreten ülkeleri arasında oldukça dikkat çeker. Bu ülkeler dünya üretiminde %53’lük bir paya sahiptir.

Bitkinin tohumları presleme ve özütleme işlemlerinden geçerek rafine işleminden sonra, yağ halini alır. Tohumlar işlemlerden önce yıkanır ve tozlardan arındırılır. Daha sonra ham yağ içinde yer alan serbest yağ asitleri arındırılır.

Vakumlama yöntemi ile beyazlatma işlemi gerçekleşir. Buhar işlemi ile de bitki kokusu çıkarılır lezzet ve yağ kokusu elde edilir. Yağlar süzülme işleminden geçerek daha berrak bir hal alır. Bu işlemlerden geçen yağlar teneke kutularda bekletilir. Bekleyen ayçiçeği yağları piyasada satılmak için çeşitli noktalara gönderilir.

Gıda sektöründe çok amaçlı kullanılan ayçiçeği yağı fiyatları firmalar arasında değişkenlik gösterebilir. 1 litrelik ayçiçeği yağının fiyatı 7 TL’den başlayarak 15 TL’ye kadar ulaşabilir. Yıllar arasındaki fiyat farkları, her yıl değişen iklim koşulları ve kuraklık olmaktadır. Değişen mevsim şartları üretim miktarını ve fiyatını etkilemektedir.